İdrar mikroskobisi, vücut içerisine su oranı yüksek besin maddeleri ve çeşitli içeceklerin alınmasıyla birlikte böbreklerin atıkları süzerek idrar torbasına sıvı göndermesi sonucu ortaya çıkan idrarın mikroskop altında incelenmesidir. Mesanede biriken idrar, idrar yolları aracılığıyla dışarı atılır. Dışarı atılan idrardan bir miktar örnek alınarak mikroskop altında tahlil yapılır. Bu analiz, böbreklere etki eden idrar yolu rahatsızlıklarının teşhisinde önemli bir rol oynar. Sindirim sistemiyle metabolizma sonucu parçalanan atıkların idrar yoluna süzülerek ilerlemesi, idrar analizinin alınmasında kolaylık sağlar. İdrar analizi, hastalıkların varlığı hakkında önemli bilgiler elde etmeyi amaçlar.

İdrar tahlili öncelikle renk açısından değerlendirilir ve ardından daldırma çubukları yardımıyla mikroskop cihazında incelenir. Bu ölçümle idrarın içeriği deneysel olarak belirlenir. İdrar, vücudun ihtiyaç duyduğu sıvı dengesini sağlar, asit-baz dengesini düzenler ve atık zararlı maddelerin vücuttan atılmasına imkân tanır. İdrar mikroskobisi, tıbbi laboratuvarlarda analiz edilir. Bu analiz, idrarın fiziksel ve kimyasal incelenmesine öncülük eder. Tıbbi yöntemlerle fiziksel inceleme sonucunda patolojik bir bulguya rastlanmayan idrar örneği, mikroskobik inceleme esnasında önemli patolojik bulgular saptayabilir. Bu inceleme ile organik ve inorganik elementlerin aranması yapılmaktadır. Bunlar, epitel hücreleri, akyuvarlar, alyuvarlar ve kristaller olarak belirlenmektedir.

Doğru sonuçların elde edilmesi için idrar tahlilinin analizini yapan görevlilerin birtakım hususlara dikkat etmesi gerekir. İdrar karışıklığı yaşanmaması için test yapılacak kişinin adı, soyadı ve kodlama yapılması; idrarın taşıma esnasında kapağının kapalı tutulup yüksek sıcaklıktan ve dezenfekte edilmemiş ortamlardan uzak tutulması gibi hususlar önem arz eder.

İdrar testlerinin incelenmesiyle belirlenen mevcut bulguların teşhisi yapıldıktan sonra hekimlerin önerdiği ilaçlar kullanılarak tedavi sağlanır. Bunun yanı sıra, beslenmenin düzenli olarak yapılması ve vücuda yeterli miktarda vitamin ve minerallerin alınması da önemlidir. Bol su tüketimiyle idrarda oluşan bakterilerin dışarı atılması kolaylaşır. Vücutta herhangi bir organda iltihap oluşması idrara da yansıyacaktır. Bu nedenle, doktor eşliğinde muayene edilirken tüm hastalık öyküsünün net bir şekilde anlatılması tedavinin etkinliğini artıracaktır. Ayrıca, idrarla birlikte kan tahlilinin de yapılması hastalıkların tetkiki için önemlidir. İdrarda ilave testler yapılarak birçok hastalığın teşhisi de gerçekleştirilebilir. Her hastalığın tedavisi kendine has özellikler taşır. Bu noktada önemli olan, oluşan rahatsızlığın doğru tespiti ve ihmal edilmeden tedavinin başlatılmasıdır. Tıbbi metotlarla tedavinin süreklilik göstermesi, hızlı iyileşmeye katkı sağlar. İdrarın mikroskobik araştırması ve tedavisinin yapılması esnasında bu olgu belirli aralıklarla yetkili kişilerce takip edilerek gidişatın ne yönde olduğu kontrol edilmelidir. Hatta tedavinin ilerleyen günlerinde tekrar idrar analizinin yapılması, saptanan bulgunun artış veya azalış durumu hakkında bilgi verecektir.